New European Ensemble X Nick Verstand

Het idee om New European Ensemble een samenwerking aan te laten gaan met de audiovisuele kunstenaar Nick Verstand vond zijn oorsprong in de voorstelling Within Without die hij met componist Salvador Breed maakte voor Theater Carré, aldus Emlyn Stam, artistiek leider van het ensemble. “Het was een lichtspel dat gestuurd werd door de muziek”, zegt Stam. “Within Without” bestond uit een choreografie die uitgevoerd werd door lichtsculpturen.  Het werk had een verstilling en een concentratie die naar mijn gevoel heel goed zou passen bij Double Sextet van Steve Reich, met zijn verschuivende ritmische lagen. Het leek me een goed idee om de muziek van Reich en het lichtwerk van Verstand bij elkaar te brengen.”

Daarnaast vroeg het ensemble Salvador Breed om muziek te schrijven voor dit programma. “Hij slaat in zijn muziek een brug tussen pop en klassiek. Hij voegt twee onderdelen aan het concert toe. Twiske, dat geïnspireerd is op Steve Reich; en Like Paint, een bespiegelend elektronisch stuk dat ambient en minimal combineert. Dat mondt uit in Double Sextet. Nick Verstand heeft bij deze stukken een choreografie gemaakt voor laser en bewegende lichtbundels die zonder vertraging op de muziek reageert.”

Nick Verstand is een veelgevraagd kunstenaar, wiens werk o.a. is tentoongesteld in het Stedelijk Museum en The Shed (New York). Hij werkte samen met onder meer Björk, Suzanne Ciani en zijn werk was te zien bij de MTV Video Music Awards.

In een aantal zalen wordt het concert aangevuld met In C van minimal music-pionier Terry Riley, een vroeg werk dat door uiteenlopende bezettingen gespeeld kan worden.

Programma

Terry Riley - In C (1964)
Salvador Breed - Twiske (2024)
Salvador Breed - Like Paint (2024)
Steve Reich - Double Sextet (2007)

Terry Riley - In C (1964)

Aan het begin van de jaren zestig voerde Terry Riley in Parijs experimenten uit met bandrecorders, die hij muziek in verschillende lagen over elkaar liet opnemen. Na zijn terugkeer in San Francisco gebruikte hij deze techniek voor In C, dat hem bestempelde tot een pionier van minimal music. De partituur, die een pagina beslaat met 53 melodische cellen, schrijft geen instrumentatie of aantal muzikanten voor, en geeft geen details over dynamiek of articulatie. Elke muzikant kan elke module naar believen herhalen alvorens naar de volgende door te gaan. Het stuk beweegt in een constante puls gespeeld op de hoge C, een idee van Steve Reich die aan de première deelnam. De lengte van een uitvoering is afhankelijk van het aantal musici en keuzes die ze tijdens het spelen maken. Het stuk kan tussen de vijftien en de negentig minuten duren, en is afgelopen wanneer alle musici de laatste module hebben bereikt. In C klinkt als een radicaal antwoord op de beweging van atonaliteit en seriële muziek, die in die tijd de boventoon voerde in de academische muziek.

Salvador Breed - Twiske en Like Paint (2024)

Twiske en Like Paint zijn verwante stukken. Twiske is geïnspireerd op het werkproces en filosofie van Steve Reich. Terwijl Reich voor zijn muziek put uit de energie van de metropool New York, gebruikt Breed ’t Twiske, een natuurgebied ten noorden van Amsterdam, als bron van inspiratie. “Ik wandel daar sinds vorig jaar elke ochtend”, zegt hij. “De muziek is een ode aan de vreugde van de wandelingen, de veerkracht van de natuur, en de veelzijdigheid van de prachtige vogels en hun zang.”

In het daaropvolgende stuk Like Paint gebruikt Salvador Breed het frequentiespectrum van Twiske om een abstracte klankschildering te maken. Het doel van Breed is om de staat van trance die opgeroepen wordt door het werk van Steve Reich langs een andere weg te bereiken. Niet door een veelheid aan impulsen, maar juist door de aanwezigheid daarvan sterk te beperken. Hij hanteert daarbij de harmonische en dissonante elementen van het frequentiespectrum als een penseel om daarmee door de tijd verfstreken in klank aan te brengen.

Steve Reich - Double Sextet (2007)

Reich schreef Double Sextet voor het Amerikaanse ensemble eighth blackbird (zonder kapitalen). Het heeft een bezetting van fluit, klarinet, vibrafoon, piano, viool en cello. In de oorspronkelijke uitvoering, die ook door New European Ensemble uitgevoerd wordt, laat hij het ensemble met zichzelf dubbelen. Het speelt live mee met een opname, een procedé dat hij al toepaste in zijn Counterpoint-stukken en in Different Trains. Door de bezetting te verdubbelen kunnen twee identieke instrumenten in elkaar grijpen en een samengesteld patroon vormen. Reich zegt daarover: “Je hoort hoe de piano’s en de vibrafoons dat doen in een krachtig ritme dat de rest van het ensemble voortjaagt. Het idee om een musicus tegenover een opgenomen evenbeeld te plaatsen gebruikte ik al in Violin Phase uit 1967. Ik heb dat in Different Trains voor het eerst uitgebreid naar een kamerensemble dat meespeelt met een opgenomen versie van zichzelf. Door zo’n ensemble in zijn geheel te verdubbelen maak je het mogelijk dat zich meerdere gelijktijdige weefsels van identieke instrumenten ontwikkelen die uit onafhankelijk bewegende melodielijnen bestaan.”

Double Sextet bestaat uit twee snelle delen en een langzaam middendeel. Het is een werk dat voortvarend uit de startblokken gaat en die kracht in het laatste deel weer oppikt. Reich zelf bestempelt het als een van zijn betere stukken. Hij was er dan ook bijzonder gelukkig over dat het hem in 2009 de Pulitzerprijs voor Muziek opleverde.

www.neweuropeanensemble.com
www.nickverstand.com

Deze voorstelling is onderdeel van de serie De avontuurlijke keuze. Kies vier voorstellingen uit die je ieder 25% korting opleveren.

Beeld: Rechtenvrij

• Let op: de prijs is exclusief €2,85 transactiekosten